Μυστράς: ταξίδι στη βυζαντινή καστροπολιτεία

Ταξίδι στην Πελοπόννησο: Λίγο χιλιόμετρα έξω από την Σπάρτη βρίσκεται η βυζαντινή καστροπολιτεία του Μυστρά σκαρφαλωμένη σε ένα χαμηλό λόφο στα πόδια του Ταΰγετου. Σήμερα ο Μυστράς είναι ο καλύτερα σωζόμενος οικισμός από την εποχή του Βυζαντίου. Ο αρχαιολογικός χώρος του Μυστρά αξίζει την επίσκεψή σας. Περπατήστε στα στενά δρομάκια της ερειπωμένης πλέον πόλης που στα χρόνια του Βυζαντίου η αίγλη της ήταν τόσο ξακουστή και φημισμένη που συναγωνιζόταν ακόμα και την Κωνσταντινούπολη.

Ταξίδι στην Πελοπόννησο

Ήταν τέλη Οκτωβρίου όταν αποφασίστηκε ένα ταξίδι στην Καλαμάτα με σκοπό τη συμμετοχή της Μελίτας, της εγγονής μου, σε ένα φεστιβάλ λάτιν χορού. Οι μέρες που περάσαμε στην όμορφη πόλη της Καλαμάτας και η εκδρομή που κάναμε στην Καρδαμύλη ήταν καταπληκτικές. Ημέρες γεμάτες από ταξιδιωτικές εμπειρίες που θα μας μείνουν αξέχαστες όχι μόνο από αυτά που είδαμε αλλά και από την υπέροχη παρέα που κάναμε ως οικογένεια.

Την τελευταία ημέρα των μίνι διακοπών και πριν την επιστροφή μας στην Αθήνα το πρόγραμμα έγραφε Μυστράς. Οπωσδήποτε έπρεπε να επισκεφθούμε την καστροπολιτεία του Μυστρά, τόσο γιατί η Κάλη δεν την είχε επισκεφθεί, όσο και για την Μελίτα που τελειώνει το δημοτικό ήταν μια ευκαιρία να περπατήσει στα χνάρια του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα και να βιώσει όλα αυτά που έμαθε πέρσι από την ιστορία της Ε’ Δημοτικού.

Διαβάστε τις αναρτήσεις μας στο Ανθομέλι για όλο τον γύρο της Πελοποννήσου:

Ταξίδι στην Πελοπόννησο, από την Πάτρα έως την Πύλο (α’ μέρος)

Road trip στην Πελοπόννησο από τη Μεθώνη έως την Καλαμάτα

Ταξίδι στην Πελοπόννησο: Οδοιπορικό στη Μάνη I

Ταξίδι στην Πελοπόννησο. Οδοιπορικό στη Μάνη II

Ταξίδι στην Πελοπόννησο, από το Γύθειο ως την Ελαφόνησο

Ταξίδι στην Πελοπόννησο-Από τη Μονεμβασιά στον Πόρο

Η βυζαντινή καστροπολιτεία του Μυστρά

Από την πρώτη στροφή του δρόμου καθώς αντίκρισα τον Μυστρά με έπιασε μια ανατριχίλα και αισθάνθηκα ένα δέος. Η πρώτη αυτή εικόνα είναι και αυτή που χαράχτηκε βαθιά στη μνήμη μου. Ένας ψηλός και απόκρημνος λόφος που έχει επάνω του “σκαρφαλωμένα” διάσπαρτα πέτρινα κτίσματα- ερείπια όλα μου φάνηκαν από μακριά για να πω την αλήθεια- και είναι στεφανωμένος στην κορυφή του από ένα πελώριο κάστρο. Αισθάνθηκα μια ευτυχία μέσα μου εκείνη τη στιγμή. Το τοπίο υπέροχο, η ημέρα σχεδόν καλοκαιρινή, η διάθεσή μας ανεβασμένη και οι σκέψεις μου ήταν, πως σίγουρα ο τόπος αυτός θα μας χάριζε αξέχαστες εμπειρίες.

Η βυζαντινή καστροπολιτεία καθώς έπεφτε επάνω της το φως του ήλιου έλαμπε από μακριά και καθώς ερχόμασταν όλο και πιο κοντά ξεχωρίζαμε τα τείχη, τα ανάκτορα των Παλαιολόγων, τα σπίτια, τους τρούλους των βυζαντινών εκκλησιών, τα καλντερίμια που αυλάκωναν την πλαγιά του λόφου και φυσικά το κάστρο.

Ο Μυστράς το 1989 ανακηρύχθηκε από την Unesco Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Μυστρά

Η Καστροπολιτεία έχει δύο εισόδους και χωρίζεται σε τρεις ζώνες με μια μεταξύ τους σημαντική διαφορά υψομέτρου: Η Άνω, η Κάτω, η Έξω Χώρα και η Ακρόπολη στην κορυφή του λόφου.

Στην Άνω Χώρα ξεχωρίζουν τα Παλάτια των Δεσποτών. Έχουν χτιστεί σε διαφορετικές περιόδους (13ος-15ος αιώνας) και σχηματίζουν ένα μεγάλο συγκρότημα όπου δεσπόζει η Αίθουσα του Θρόνου.

Στην Κάτω Χώρα ξεχωρίζει η Μητρόπολη, δηλαδή ο ναός του Αγίου Δημητρίου, όπου στέφθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1449 ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος.

Διαβάστε εδώ και για άλλους αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα που αξίζουν την επίσκεψή σας

Ξενάγηση στην Ακρόπολη και στο Μουσείο

Επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας και στο μουσείο της

Ξενάγηση στις Μυκήνες: αρχαιολογικός χώρος και μουσείο

Δελφοί, το κέντρο του αρχαίου κόσμου

Το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και το Ασκληπιείο

Είσοδος από την Κύρια Πύλη του Μυστρά

Ερχόμενοι από τη Σπάρτη μπήκαμε από την επιβλητική Κύρια Πύλη όπου βρίσκεται και το μεγάλο πάρκινγκ. (υπάρχει και η Πύλη του Ναυπλίου η οποία βγάζει απ΄ ευθείας στην Άνω Πόλη). Κόψαμε τα εισιτήρια εισόδου και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε τον στενό ανηφορικό δρόμο που όπως έγραφαν και οι επιγραφές που συναντούσαμε κατά διαστήματα, ονομάζεται «βασιλική» ή «δεσποτική» ή «μέση οδός».

Γύρω από αυτόν υπήρχαν μικρότεροι δρόμοι οι λεγόμενοι «στενωποί» και πολύ συχνά οδηγούσαν σε αδιέξοδο ή μέσα σε αυλές σπιτιών και δωμάτια. Περνούσαμε μέσα από στοές που πολλές φορές από πάνω τους ήταν κτισμένα σπίτια,  γιατί ο βυζαντινός πολεοδομικός κανόνας επέτρεπε την κίνηση των κατοίκων μέσα από τις στοές που ανήκαν στο ισόγειο του σπιτιού και εξασφαλιζόταν με αυτόν τον τρόπο για τους διαβάτες η ελεύθερη διέλευση. Αυτές οι στοές ονομάζονταν διαβατικά ή δρομικές.

Οι δρόμοι των οχυρωμένων κάστρων, τα γνωστά καλντερίμια, ήταν τόσο μικρά που φυσικά δεν μπορούσαν να περάσουν άμαξες για την μετακίνηση των κατοίκων. Γι’ αυτό οι πλούσιες κυρίες μεταφέρονταν με φορεία τα οποία κουβαλούσαν οι υπηρέτες. (Υπάρχει και η αντίστοιχη φωτογραφία σε μια από τις επεξηγηματικές πινακίδες).

Εντυπωσιακά σηματοδοτημένος είναι και όλος ο αρχαιολογικός χώρος του Μυστρά με πινακίδες που μας δίνουν αναλυτικά στοιχεία για την ιστορία της πόλης, την καθημερινότητα, τις εκκλησίες, τις μάχες και για τους στενούς δεσμούς που είχαν με την Κωνσταντινούπολη.

Καθώς περπατούσαμε στο πέτρινο κεντρικό δρόμο με τα πλατιά σκαλοπάτια η θέα του κάστρου με τα πέτρινα κτίσματα που στέκουν έως και σήμερα παρά τη φθορά του χρόνου μας ενθουσίασε. Πρώτον γιατί επιτέλους περπατούσαμε στα χνάρια του βυζαντινού Δεσποτάτου του Μορέα αλλά και γιατί επιτέλους βλέπαμε στην πραγματικότητα αυτό που τόσα χρόνια διαβάζαμε ή βλέπαμε σε φωτογραφίες.

Στην αρχή θεωρήσαμε εύκολη την ανάβαση στο λόφο και έχοντας ακόμα τις δυνάμεις μας απολαμβάναμε τη θέα προς τα επάνω αλλά και τη θέα προς την εύφορη κοιλάδα του κάμπου της Σπάρτης. Όμως τα πράγματα δεν ήταν καθόλου εύκολα στη συνέχεια. Ο ανηφορικός δρόμος μακρύς αλλά και η δυσκολία που είχαμε από τις μεγάλες πέτρες των καλντεριμιών που γλιστρούσαν με κίνδυνο να πέσουμε έκαναν την ξενάγησή μας αρκετά δύσκολη. Έτσι αποφασίσαμε εμείς της κάποιας ηλικίας να φτάσουμε έως ένα σημείο του αρχαιολογικού χώρου, ενώ οι υπόλοιποι οι νεότεροι της παρέας θα συνέχιζαν την ξενάγησή τους.

Στην αρχή της πορείας μας όμως, επειδή ο ανηφορικός δρόμος ήταν ευκολότερος και πλακοστρωμένος με πλατιά σκαλοπάτια κατορθώσαμε να φτάσουμε έως την Μητρόπολη του Μυστρά. Σημαντική εκκλησία του Μυστρά στην οποία στις 6 Ιανουαρίου του 1449 στέφθηκε αυτοκράτορας του Βυζαντίου ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (8 Φεβρουαρίου 1405 – 29 Μαΐου 1453) ήταν ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας που έπεσε μαχόμενος κατά την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) από τον Μωάμεθ Β΄τον Πορθητή. Από τότε έγινε η θρυλική μορφή της ελληνικής παράδοσης, ως «ο Μαρμαρωμένος βασιλιάς».

Στο σημείο αυτό ας θυμηθούμε την ιστορική διαδρομή του Μυστρά που έχει πολύ ενδιαφέρον και αμέσως παρακάτω θα συνεχίσουμε με την ξενάγηση.

Μυστράς, η ιστορία του

Το 1249 ο φιλόδοξος Φράγκος πρίγκηπας Γουλιέλμος Β΄ο Βιλεαρδουίνος Β, ο οποίος είχε καταλάβει το φρούριο της Μονεμβασιάς, αντιλαμβανόμενος τη στρατηγική σημασία του λόφου του Μυστρά κτίζει στην κορυφή του ένα φρούριο, αυτό που σώζεται έως σήμερα και στρατοπεδεύουν σε αυτό Γάλλοι πολεμιστές. Μερικές δεκαετίες αργότερα ο Μυστράς αρχίζει να παίρνει ξεχωριστή θέση στη νέα βυζαντινή αυτοκρατορία και «το κάστρο του Μυζηθρά» περνάει στα χέρια των Βυζαντινών και γίνεται η έδρα του ημιαυτόνομου Δεσποτάτου του Μορέα.

Το όνομα Μυστράς προήλθε ίσως από το σχήμα του λόφου – που μοιάζει σαν μυζήθρα – ή από κάποιον τοπικό άρχοντα που βρήκαν εκεί οι Φράγκοι, με το όνομα Μυζηθρά ή από το επάγγελμά του.

Ο βυζαντινός αυτοκράτορας με νόμο ορίζει ένα μέλος της οικογένειάς του να είναι πάντα ο ισόβιος ηγεμόνας του Μυστρά. Έτσι ο Μυστράς θα κυβερνηθεί από τη δυναστεία των Κατακουζηνών και αργότερα από τους Παλαιολόγους. Η αίγλη και η δόξα του Μυστρά όσο την κυβερνούσαν οι βυζαντινοί Δεσπότες έφτασε να συναγωνίζεται και την ίδια την αίγλη της Κωνσταντινούπολης, της πρωτεύουσας του βυζαντινού κράτους.

Σε διάστημα 2 αιώνων ο Μυστράς θα γίνει «η Φλωρεντία της Ανατολής» και θα ζήσουν εκεί πνευματικοί άνθρωποι, όπως ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθωνας, που θα ξεχωρίσουν όχι μόνο στο Βυζάντιο αλλά και στη Δύση

Στα μέσα του 14^ου αι ο Μυστράς έχει γίνει πλέον κέντρο πολιτικής και στρατιωτικής διοίκησης αλλά και εκκλησιαστικό κέντρο γι’ αυτό κτίζονται πολλές εκκλησίες. Ειδικά όταν Δεσπότης ήταν ο Μανουήλ Κατακουζηνός η πόλη ευημερεί και ο Μυστράς γεμίζει με εκκλησίες και πολλά λαμπρά κτίσματα.

Σήμερα στην Καστροπολιτεία του Μυστρά υπάρχουν βυζαντινές εκκλησίες που είναι πλήρως ανακαινισμένες και είναι άξιες θαυμασμού για την ιστορικότητά τους αλλά κυρίως για τις υπέροχες τοιχογραφίες τους που διασώζονται. Αξίζει την επίσκεψή σας η Μητρόπολη όπου στέφθηκε αυτοκράτορας ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο ναός της Οδηγήτριας οι τοιχογραφίες του οποίου χρονολογούνται από το 1312, το μοναστήρι της Παντάνασσας που φιλοξενεί σήμερα έξι καλόγριες και η διακόσμηση του οποίου εμπνέεται από την γοτθική τέχνη και η Περίβλεπτος με τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες της αλλά και πολλές άλλες.

Το 1443 στέφεται Δεσπότης του Μυστρά ο Κωνσταντίνος  ΙΑ΄ Παλαιολόγος οποίος θα είναι και τελευταίος μαρτυρικός αυτοκράτορας της βυζαντινής αυτοκρατορία. Ο Μυστράς την εποχή των Παλαιολόγων είναι ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο για την ευρύτερη περιοχή. Καταστήματα γίνονται μέσα στις στοές και στα πλάγια του κεντρικού δρόμου, όμως το μεγαλύτερο εμπόριο και οι περισσότερες συναλλαγές γίνονται στα παζάρια έξω από τα τείχη.

Τις ανάγκες τους οι Δεσπότες, οι προύχοντες και οι αριστοκράτες για πολυτελή υφάσματα, όπλα, και χαρτί τις κάλυπταν με εισαγωγές κυρίως από τη Βενετία και τη Φλωρεντία και κατόρθωσαν να κάνουν την πόλη σταθμό διεθνούς εμπορίου (σημείωση από τις πινακίδες του Μυστρά).

Τον καιρό εκείνο η αυτοκρατορία οδεύει προς τη δύση της και ο Δεσπότης του Μυστρά προσπάθησε να διαφυλάξει τουλάχιστον την Πελοπόννησο από την Οθωμανική απειλή. Κάνει στην πόλη σημαντικά οχυρωματικά έργα, κλείνει κάθε πρόσβαση σε αυτή και χτίζει στιβαρά τείχη. Παρόλα αυτά ο Σουλτάνος Μουράτ Β΄επιθυμώντας να εξασφαλίσει τα νώτα του, το 1448 αναγκάζει τον Δεσπότη Κωνσταντίνο Παλαιολόγο να γίνει φόρου υποτελής.

Δύο χρόνια αργότερα μετά το θάνατο του αδελφού του που ήταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος παίρνει τη θέση του και στέφεται αυτοκράτορας (6 Ιανουαρίου του 1449). Θα μείνει στην ιστορία ως ο τελευταίος αυτοκράτορας της βυζαντινής αυτοκρατορίας που βρήκε τραγικό θάνατο από τους Οθωμανούς όταν κατέλαβαν τη βασιλεύουσα, το 1453.

Όπως συμβαίνει όμως σε τέτοιες ιστορίες ξεσπούν εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα στους επόμενους ηγεμόνες του Μυστρά που ακόμα και οι γάμοι που έγιναν με ξένες πριγκίπισσες με σκοπό της βοήθειας από τη Δύση δεν βοήθησαν. Έτσι, το Δεσποτάτο πέφτει στα χέρια των Τούρκων το 1460 οπότε κλείνει και η ένδοξη βυζαντινή περίοδος του Δεσποτάτου του Μυστρά.

Οι αιώνες που ακολουθούν ο Μυστράς περνάει από τα χέρια των Οθωμανών στα χέρια των Ενετών, των Ρώσων, των Αλβανών οπότε και ο πληθυσμός του ελαττώνεται σημαντικά, ώσπου το 1825 η βυζαντινή πολιτεία θα καεί και θα λεηλατηθεί για τελευταία φορά από τους Αιγυπτίους που είχαν συμμαχήσει με τα στρατεύματα του Ιμπραήμ. Ο Μυστράς πλέον εγκαταλείπεται και από τους τελευταίους κατοίκους του οι οποίοι θα εγκατασταθούν στη Σπάρτη ή στον νέο Μυστρά που χτίζουν στους πρόποδες του ιστορικού λόφου του Ταΰγετου.

Ένα δίστιχο που λεγόταν γύρω στα 1840 μιλούσε με όμορφα λόγια για τα διπλανά χωριά, ενώ παραπονιόταν για την εγκατάλειψη του Μυστρά:
«Παρόρι με τα κρύα νερά κι’ Άι Γιάννη με τ’ άνθη.
κι’ εσύ, καημένε μου Μυστρά, που σ’ έφαγεν η Σπάρτη».

Η συνέχεια της ξενάγησης στην καστροπολιτεία του Μυστρά

Χάρτης

Στον παρακάτω χάρτη της Πελοποννήσου έχουμε καρφιτσώσει όλα τις τοποθεσίες στις οποίες αναφερόμαστε στο παρόν άρθρο αλλά και στα υπόλοιπα που θα βρείτε στο blog Ανθομέλι και έχουν σχέση με την Πελοπόννησο.

Μυστράς. Η Μητρόπολη του Αγίου Δημητρίου

Έως και την Μητρόπολη εμείς καταφέραμε να ανηφορίσουμε και ευτυχώς γιατί είχαμε την ευκαιρία να περπατήσουμε στα βήματα των Δεσποτών αλλά και των απλών ανθρώπων που εκκλησιάζονταν. Η απόσταση από την Κύρια Πύλη έως και τη Μητρόπολη δεν ήταν μεγάλη, όμως με βαριά ανάσα από το ανηφορικό σκαλωτό δρομάκι, ανακουφιστήκαμε όταν φτάσαμε. Αντικρίσαμε έναν άριστα καλοδιατηρημένο ναό με το μεγάλο το τριώροφο καμπαναριό του να ξεχωρίζει. Στην αρχή δεν γνωρίζαμε ποιος ναός ήταν. Όμως, βλέποντας την πλάκα με την επιγραφή που ήταν στον τοίχο καταλάβαμε πως είχαμε φτάσει στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Δημητρίου.

Μια καμαροσκέπαστη σκάλα μας οδήγησε στην λιθόστρωτη αυλή του. Ευκαιρία να βγούμε τις απαραίτητες φωτογραφίες με την μπουκαμβίλια και τον ναό να είναι το πιο όμορφο φόντο για αυτές.

Η Μητρόπολη του Μυστρά στο εσωτερικό της είναι γεμάτη από τοιχογραφίες Αγίων οι οποίες παραμένουν μετά από τόσους αιώνες μάρτυρες της θρησκευτικής και καλλιτεχνικής μορφής του Βυζαντίου. Όπως ήταν φυσικό μας απέσπασαν αμέσως το ενδιαφέρον και το θαυμασμό μας, όμως περισσότερο σταθήκαμε στον ανάγλυφο δικέφαλο αετό που υπήρχε στο δάπεδο. Εκεί σταθήκαμε και εμείς, όπου είχε σταθεί και στέφθηκε αυτοκράτορας του Βυζαντίου ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο τελευταίος θρυλικός αυτοκράτορας λίγο πριν ξεκινήσει το ταξίδι του για τη Βασιλεύουσα, που δεν θα είχε γυρισμό.

Η πινακίδα στην είσοδο του ναού έγραφε: Ο δικέφαλος αετός καθιερώνεται ως αυτοκρατορικό έμβλημα την εποχή των Παλαιολόγων. Έκτοτε αποτελεί κατεξοχήν βυζαντινό σύμβολο. Πιθανόν συμβολίζει την ένωση ή διεκδίκηση εδαφών δύο ηπείρων, της Ασίας και της Ευρώπης. Η παράδοση θέλει τον Κωνσταντίνο ΙΑ΄Παλαιολόγο να στέφεται αυτοκράτορας στη Μητρόπολη του Μυστρά πάνω στην ανάγλυφη πλάκα με το δικέφαλο αετό.

Μυστράς. Το Μουσείο του

Ακριβώς δίπλα στη Μητρόπολη βρίσκεται και το μικρό Μουσείο του Μυστρά, το οποίο μας εντυπωσίασε με τα εκθέματα που περιγράφουν την καθημερινότητα, το εμπόριο και τις τέχνες στον Μυστρά της βυζαντινής περιόδου. Ανάμεσα στα εκθέματα, ξεχωρίζουν τα κοσμήματα, οι επίσημες ενδυμασίες και τα μαλλιά μιας νεαρής ευγενούς που σώζεται ατόφια, εικονογραφημένα χειρόγραφα ευαγγέλια καθώς και η αναπαραγωγή ενός φορέματος της εποχής και των παπουτσιών που το συνόδευαν.

Η συστηματική ανασκαφή όμως που έγινε το 1955 γύρω από την Αγία Σοφία, το παρεκκλήσι του παλατιού των Δεσποτών (Άνω Πόλη) βρέθηκαν τάφοι πολλών μελών τους. Μέσα σε έναν από αυτούς βρέθηκε μια νεαρή γυναίκα από το λείψανο της οποίας διατηρήθηκαν η μακριά ξανθή κοτσίδα της και το στεφάνι με τα κορδόνια που φορούσε στο κεφάλι της. Αυτά εκτίθενται στο μικρό μουσείο του Μυστρά καθώς και το φόρεμα που φορούσε φτιαγμένο από βαρύτιμο μεταξωτό ύφασμα ιταλικής ή ισπανικής προέλευσης.

Στο μουσείο ξεχωρίζουν η μαρμάρινη εικόνα του Ένθρονου Χριστού του 14^ου αι. που αποσπάστηκε από τον ναό της Περιβλέπτου, το μονόγραμμα της Ισαβέλλας ντε Λουζινιάν και το οικόσημο των βασιλέων της Κύπρου από όπου καταγόταν η πρώτη δέσποινα του Μυστρά, πολλά κοσμήματα από χαλκό ή ασήμι.

Ο Μυστράς δεν έχει ανασκαφεί συστηματικά γι’ αυτό και τα περισσότερα αντικείμενα καθημερινής ζωής που βρίσκονται στο Μουσείο του φέρουν την ασαφή ένδειξη «αρχαιολογικός χώρος Μυστρά». Κάποια όμως από αυτά έχουν χρονολογηθεί  με μεγαλύτερη ακρίβεια αφού έχουν το μονόγραμμα των Παλαιολόγων.

Διαβάστε και πάρτε πληροφορίες από το Ανθομέλι και επισκεφθείτε τα μουσεία της Ελλάδας

Στο Μουσείο των Βασιλικών Τάφων της Βεργίνας

Το αρχαιολογικό Μουσείο των Δελφών και δραστηριότητες στην περιοχή

Επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών

Επίσκεψη στο Μουσείο Ψευδαισθήσεων-Museum of Illusions

Μυστράς. Ο δρόμος προς το κάστρο ανηφορίζει απειλητικά….

Τα νεότερα μέλη της παρέας μας ο Κώστας, η Κάλη και εντεκάχρονη Μελίτα αποφάσισαν να ανηφορίσουν για να φτάσουν έως τα παλάτια και το κάστρο. Άραγε θα το φτάσουν; Θα μας το αποκαλύψουν στην επιστροφή τους στην Κύρια Πύλη όπου εμείς είχαμε επιστρέψει ήδη για να τους περιμένουμε; Κατά τα λεγόμενά τους πήγαιναν όπου τους πήγαιναν τα χωμάτινα μονοπάτια, σταματώντας στις εκκλησίες που βρίσκονταν μπροστά τους και που σήμερα αποτελούν αξιοθέατα του Μυστρά.

Ο Μυστράς έχει πολλές βυζαντινές εκκλησίες, όλες ανακαινισμένες και σκορπισμένες εδώ κι εκεί, ανάμεσα στην ομοιοχρωμία των ερειπίων που δίνουν μια όμορφη νότα με τα κόκκινα κεραμίδια των τρούλων τους να διακρίνονται από μακριά. Καμιά δε μοιάζει με την άλλη και όλες τους έχουν μικρές και αρμονικές διαστάσεις. Μικροί ανάλαφροι τρούλοι, λεπτοί μαρμάρινοι κίονες στις αψίδες των παραθύρων, προσόψεις υπέροχα διακοσμημένες, και θαυμάσιες τοιχογραφίες στο εσωτερικό τους που πολλές έχουν μισοσβηστεί με τα χρόνια.

Μυστράς. Ο ναός της Οδηγήτριας και των Αγίων Θεοδώρων

Δεξιά από τη μητρόπολη – για όσους θέλουν να πάρουν αυτό το μονοπάτι – ο δρόμος οδηγεί σε ένα συγκρότημα με δυο επιβλητικές εκκλησίες και από τα ερείπια πολλών άλλων κτιρίων που αποτελούσαν το πλουσιότερο μοναστήρι του Μυστρά, τη μονή Βροντοχίου. Ο ηγούμενος διοίκησε τόσο καλά το μοναστήρι έκτισε και τις δυο εκκλησίες τους Αγίους Θεόδωρους και την Παναγία την Οδηγήτρια και έλαβε τόσα προνόμια από τους Δεσπότες, ώστε να αποκτήσει πολλά προνόμια με μεγάλη περιουσία και τελικά να μπορεί να εξουσιάζει και τον πιο δυνατό αφέντη της περιοχής. Γι αυτό και η περιοχή ονομάστηκε και «Αφεντικό». Και οι δύο ναοί ήταν γνωστοί, ως εργαστήρια αντιγραφής χειρόγραφων, διακοσμημένοι με υπέροχες τοιχογραφίες και σήμερα είναι πλήρως ανακαινισμένοι.

Η Πύλη της Μονεμβασιάς

Όπως μου αφηγήθηκε όμως τη διαδρομή τους η Κάλη και από τις φωτογραφίες που είδαμε δεν επισκέφθηκαν τον ναούς αυτούς, γιατί απλά ακολούθησαν τον «κεντρικό δρόμο» για να συνεχίσουν την πορεία τους. Φτάσανε και περάσανε την Πύλη της Μονεμβασιάς από την οποία περνούσαν όσοι ήθελαν να πάνε από την Κάτω Χώρα στην Άνω Χώρα και στα Παλάτια για να ζητήσουν ακρόαση από τον Δεσπότη. Ένας  τετράγωνος ισχυρός πύργος με πολεμίστρες προστάτευε την Πύλη η οποία ήταν «καταρακτή»  δηλαδή είχε ένα σιδερένιο φύλλο που ανεβοκατέβαινε σε περίπτωση κινδύνου.

Το καλντερίμι αυτό που ονομαζόταν «οδός μέσης» περνούσε μέσα από την πλατεία των παλατιών και έφτανε στην Πύλη του Ναυπλίου. Ήταν και αυτή οχυρωμένη όπως και η πρώτη αλλά με πιο ισχυρούς και ψηλούς προστατευτικούς πύργους, γιατί φύλαγε τα εξωτερικά τείχη της πόλης από την εισβολή των εχθρών.

Όλα τα κτίσματα του Μυστρά έχουν και τη δική τους ιστορία. Οι δρόμοι, οι στοές, τα δωμάτια και τα ντουβάρια των σπιτιών έχουν κάτι να σου πουν. Οι εντυπωσιακά καλοδιατηρημένες βυζαντινές εκκλησίες κάτι να σου μάθουν. Τα παλάτια και το κάστρο κάτι να σου αφηγηθούν. Είναι η ιστορία μιας πολιτείας που γνώρισε σπουδαία ακμή ως πρωτεύουσα του βυζαντινού δεσποτάτου του Μορέως. Πλούτισε από το εμπόριο με Ανατολή και Δύση και στο επιστέγασμα έστεψε βασιλιά τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.

Μυστράς. Τα Παλάτια των Δεσποτών

Στο μοναδικό πλάτωμα του λόφου βρίσκονται τα παλάτια. Ήταν η έδρα και η κατοικία του Δεσπότη του Μυστρά και της οικογένειάς του. Δυστυχώς, όπως μου είπε η Κάλη που έφτασαν έως εκεί, τα παλάτια δεν είναι επισκέψιμα λόγων των εργασιών που γίνονται. Μπορεί να φαντάστηκαν μόνο πως θα ήταν τα κτίσματα των Κατακουζηνών, των Παλαιολόγων, τα ιδιαίτερα διαμερίσματα του Δεσπότη και φυσικά την αίθουσα του θρόνου.

Όμως παρόλο που η φαντασία του ανθρώπου πολλές φορές οργιάζει και το μυαλό σκέφτεται «πράματα και θάματα» που μπορεί να κάνει, έρχεται κάποια στιγμή η ώρα της κόπωσης που το σώμα λέει να σταματήσεις και να γυρίσεις πίσω. Έτσι και αυτοί όσο και να βλέπανε το κάστρο που κυριολεκτικά κρέμονταν στα κεφάλια τους, σκεπτόμενοι την ανηφορική πορεία προς αυτό άλλαξαν γνώμη και πήραν το δρόμο της επιστροφής.

Λίγο πιο πάνω από τα Παλάτια βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Σοφίας την οποία έκτισε ο Μανουήλ Κατακουζηνός, ο πρώτος Δεσπότης του Μυστρά. Της έδωσε το όνομα της μεγάλης εκκλησίας της Βασιλεύουσας, ίσως για να του θυμίζει τη ζωή της Κωνσταντινούπολης και να διατηρούνται ζωντανές οι αναμνήσεις του.

Σας περιμένουμε και στην σελίδα του Ανθομέλι στο facebook

Η επιστροφή

Στην επιστροφή τους πέρασαν από την όμορφη εκκλησία του Αγίου Νικολάου και βγάλανε υπέροχες πανοραμικές φωτογραφίες όλου του λόφου αλλά και της Μονής Παντάνασσας. Η κούραση ήταν μεγάλη και σκέψη και μόνο πως θα συνέχιζαν την ξενάγηση τους φαινόταν υπερβολικό κατόρθωμα. Έτσι άφησαν το υπόλοιπο της ξενάγησης για μια άλλη εκδρομή στον Μυστρά.

Όμως εγώ για να κλείσω την περιήγησή μας στην Καστροπολιτεία του Μυστρά έχω να σημειώσω τα εξής κατόπιν έρευνας που έκανα. Από την Κύρια Πύλη εάν δεν πάρετε τον κεντρικό καλντερίμι για την Μητρόπολη μπορείτε να κατευθυνθείτε αριστερά και να οδηγηθείτε στο Αρχοντικό Λάσκαρη, στη Μονή Περίβλεπτος, στο αρχοντικό Φραγκόπουλου και να φτάσετε στη μονή Παντάνασσα.

Μυστράς. Η μονή Παντάνασσας

Αφιερωμένη στην Παναγία, η μονή της Παντάνασσας είναι η μοναδική μονή στο χώρο του Μυστρά που ακόμη και σήμερα λειτουργεί. Είναι το μοναδικό μνημείο για το οποίο, βάσει επιγραφής, γνωρίζουμε το έτος της ίδρυσής του (1428) και λέγεται πως την ίδρυσε ο άρχοντας Φραγκόπουλος αν και σήμερα αυτό αμφισβητείται με πιθανή εκδοχή ο Φραγκόπουλος να την έχει ανακατασκευάσει. Είναι το τελευταίο κτίσμα του Δεσποτάτου του 15^ου αι. και έχει συγκεντρωθεί σε αυτήν μια ποικιλία τέχνης των εκκλησιών καθώς και τοιχογραφιών. Μερικές ανήκουν στους τελευταίους καλλιτέχνες του Βυζαντίου ενώ άλλες στην εποχή της Τουρκοκρατίας.

Σήμερα οι μοναχές που κατοικούν στη μονή είναι οι μοναδικοί κάτοικοι του Μυστρά και άγρυπνοι φρουροί της ερειπωμένης πολιτείας αλλά και συνεχιστές της βυζαντινής παράδοσης,

Το Φράγκικο Κάστρο

Το κάστρο είναι προσβάσιμο από την Άνω Χώρα απαιτείται όμως ανηφορική πεζοπορία περίπου μισής ώρας. Εάν όμως θέλετε να φτάσετε με λιγότερη κούραση στην κορυφή του λόφου και στο Κάστρο του Βιλλεαρδουίνου, υπάρχει και η άλλη λύση. Αυτή του αυτοκινήτου. Από τον χώρο του πάρκινγκ της Κύριας Πύλης μπορείτε με το αυτοκίνητό σας να φτάσετε μέσα σε 5 λεπτά στην Πύλη του Κάστρου της Ακρόπολης. Θα δείξετε το εισιτήριό σας στην Πύλη –ισχύει το ίδιο εισιτήριο για πολλαπλές εισόδους και από τις δύο πύλες, όλη την ημέρα– και θα ξεκινήσετε την ανάβαση προς τη φράγκικη Ακρόπολη του Κάστρου την κτισμένη το 1249.

Το τέλος του ταξιδιού μας στον Μυστρά

Αφήνοντας την Καστροπολιτεία του Μυστρά κατεβήκαμε στον Νέο Μυστρά ο οποίος είχε να μας δείξει τις δικές του ομορφιές με τα γραφικά δρομάκια, τις ξύλινες μεγάλες αυλόπορτες και τους ανθοσκέπαστους μαντρότοιχους. Πιάσαμε ένα τραπεζάκι στην κεντρική πλατεία του χωριού και τελειώσαμε τη μέρα μας με ένα λουκούλειο γεύμα πεινασμένοι μετά από την εξουθενωτική πεζοπορία στην Καστροπολιτεία του Μυστρά.

Φύγαμε για την επιστροφή μας στην Αθήνα γεμάτοι από όμορφες εικόνες στο μυαλό μας αλλά και γεμάτοι από ιστορίες με πριγκίπισσες και δεσπότες που μας βύθισαν στον χωροχρόνο και μας μετέφεραν σε άλλες εποχές. Το μόνο που είπαμε όλοι μας ήταν πως η επίσκεψή μας και η κούραση της περιήγησης του αρχαιολογικού χώρου άξιζε με το παραπάνω που την κάναμε.

Για τέλος αυτό που έχω να πω σε εσάς που δεν έχετε επισκεφθεί ακόμα τον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά είναι πως μια επίσκεψη σε αυτόν όχι μόνο πρέπει να την κάνετε αλλά επιβάλλεται κιόλας! Αξίζει και για εσάς αλλά και για τα παιδιά σας αυτό το ταξίδι. Ένα ταξίδι στο χρόνο, στην τέχνη, στην αγιογραφία και στον πολιτισμό του Βυζαντίου. Ένα ταξίδι στη δική μας ιστορία!

Με αγάπη μαμά Μαρία

Ευχαριστήρια

Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την εταιρεία Jeep για την χορηγία του αυτοκινήτου Jeep Renegade Hybrid LIMITED που μας μετέφερε με ασφάλεια στον προορισμό μας. Πέντε άτομα, τέσσερις ενήλικες και ένα παιδί, ταξιδέψαμε με άνεση έχοντας όλες τις βαλίτσες μας στο πορτμπαγκάζ. Ο αυτόματος χειρισμός ταχυτήτων, το CPS αλλά και όλα που έχει αυτό το αυτοκίνητο έκαναν το ταξίδι μας ευχάριστο και προπαντός ασφαλές. Για να δείτε το Jeep Renegade από κοντά απευθυνθείτε στις επίσημες αντιπροσωπίες και φυσικά κάντε πρώτα μια online βόλτα στο site τους.

Διαβάστε και για τα υπόλοιπα ταξίδια που κάναμε με το Jeep Renegade

• Διαμονή στο Rouista Tzoumerka Resort στην Ήπειρο
• Ταξίδι στα Τζουμέρκα για οικογένειες με παιδιά
• Ταξιδεύοντας παρέα με τα παιδιά στο αυτοκίνητο
• Οικογενειακές διακοπές στο ξενοδοχείο Νέμεσις

Pin it for later