Το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και το Ασκληπιείο

Η Πελοπόννησος δεν είναι μόνο μια από τις ομορφότερες περιοχές της Ελλάδας, αλλά είναι και η περιοχή που συγκεντρώνει τα περισσότερα αρχαία  μνημεία, αφού στην αρχαιότητα υπήρξαν εδώ  οι σπουδαιότερες πόλεις – κράτη. Σημαντικά κέντρα κατά την αρχαιότητα ήταν η Κόρινθος, η Σπάρτη, το Άργος και αργότερα όταν ήρθαν οι Φράγκοι και οι Βενετοί έκτισαν καστροπολιτείες και κάστρα, όπως τα κάστρα της Μεθώνης, της Κορώνης, της Πύλου, της Μονεμβασιάς, της Ακροκορίνθου και πολλά άλλα. Υπήρχαν όμως και πολλές φημισμένες ιερές πόλεις στην Πελοπόννησο, όπως  η Μεσσήνη, η Ολυμπία, η Επίδαυρος.

Η κάθε πόλη ήθελε να είναι καλύτερη από την άλλη και καθώς μεγάλωνε και ανθούσε έχτιζε ως ένδειξη πολιτισμού και πλούτου, εκτός των άλλων μνημείων και ένα θέατρο. Πολλά από αυτά έχουν ερημώσει και έχουν μείνει μόνο κάποια ερείπια τους, ενώ άλλα παραμένουν ακόμα μάρτυρες ενός αρχαίου μοναδικού πολιτισμού. Ένα όμως από αυτά, το Θέατρο της Αρχαίου Επιδαύρου βρίσκεται σε άριστη κατάσταση και σήμερα είναι το καλύτερα διατηρημένο αρχαίο ελληνικό θέατρο εντός και εκτός Ελλάδος. 

Στις αναρτήσεις μας για την Πελοπόννησο (δείτε εδώ μέρος α‘, μέρος β΄, μέρος γ’, μέρος δ’) γνωρίσαμε πολλές από αυτές τις πόλεις και επισκεφθήκαμε τα θέατρα και τα κάστρα τους. Ήρθε ο καιρός όμως να γνωρίσουμε, μέσα από αυτό το σύνολο των αρχαίων μνημείων που βρίσκονται σε ολόκληρη την Πελοπόννησο και το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, αλλά και φυσικά όλο τον αρχαιολογικό χώρο του Ασκληπιείου και την πλούσια ιστορία του. Η διαδρομή μας με το αυτοκινούμενο σε όλη την παραλιακή Πελοπόννησο έφτανε σχεδόν στο τέλος της και εμείς μετά από τη διαμονή μας στον Πόρο, κατευθυνθήκαμε προς την παλαιά Επίδαυρο την όμορφη κωμόπολη που βρίσκεται  στις ακτές του Σαρωνικού κόλπου. Το λιμάνι της και οι δαντελωτές παραλίες της περιοχής πραγματικά μας έκλεψαν την καρδιά.

Tip: H παλιά Επίδαυρος και οι περιοχές γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο είναι γεμάτα “ιστορικά” εστιατόρια, τα οποία την εποχή που η Επίδαυρος ήταν κέντρο πολιτισμού και συνεχόμενων παραστάσεων με μεγάλα ονόματα να πρωταγωνιστών στα αρχαία έργα δεν προλάβαιναν να σερβίρουν τους επισκέπτες μέχρι αργά το βράδυ. Εμείς φάγαμε στο εστιατόριο Βάγιας στο Λυγουριό και απολαύσαμε τη δροσιά της παχιάς σκιάς του.

Αρχαία Επίδαυρος

Η Αρχαία Επίδαυρος κατοικούνταν από το 3000 π. Χ.  Ήταν ο τόπος που έκανε γνωστή την Ιατρική στα πέρατα του τότε κόσμου. Εκεί είχε κτιστεί το Ασκληπιείο, όπου ασκούσε την ιατρική του ο Ασκληπιός, ο μεγαλύτερος γιατρός-θεός της αρχαιότητας. Η πόλη πήρε το όνομα από τον άρχοντά της, τον Επίδαυρο και ως πόλη ήταν σύμμαχος των Σπαρτιατών. Ήταν μια μικρή ορεινή πόλη που οι κάτοικοί της δυσκολεύονταν να επικοινωνήσουν με τον έξω κόσμο, λόγω του δύσβατου της περιοχής, ώσπου άνοιξαν το λιμάνι  για να έχουν πρόσβαση προς τη θάλασσα. Δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς ήρθε το τέλος της αρχαίας Επιδαύρου. Λένε πως έγινε μια έκρηξη στο ηφαίστειο των Μεθάνων και το παλιρροϊκό κύμα που προκλήθηκε βύθισε την αρχαία πόλη. Με την αναταραχή των ηφαιστειακών ρηγμάτων ενώθηκε και η στεριά με το απέναντι νησάκι. Από το 1821 το νέο χωριό που δημιουργήθηκε ονομάστηκε Παλαιά Επίδαυρος. Στην Επίδαυρο έγιναν κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης και 2 εθνοσυνελεύσεις. Η πρώτη που διακήρυξε την ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους  στις 20-12-1821 και η δεύτερη τον Μάρτιο του 1826.

Αρχαιολογικός χώρος της Επιδαύρου

 Το Ασκληπιείο

Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου κατά τον 5^ο αι. π. Χ.  ήταν το πιο φημισμένο από όλα τα Ασκληπιεία της αρχαίας Ελλάδας . Τα Ασκληπιεία ήταν ιεροί τόποι (υπήρχαν έως και 150 Ασκληπιεία στον αρχαίο κόσμο) και ο Ασκληπιός  λατρεύονταν ως ήρωας, θεραπευτής και θεός της υγείας. Στην αρχαία Επίδαυρο και στον Ασκληπιείο, που μπορούμε να πούμε πως ήταν το πρώτο νοσοκομείο της αρχαιότητας, πήγαιναν όσοι ήθελαν να θεραπευτούν, όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από όλη τη Μεσόγειο. Το θαυμάσιο φυσικό τοπίο, που ήταν χτισμένο το θεραπευτήριο, το ήρεμο περιβάλλον, τα δέντρα και οι ορεινές πηγές που υπήρχαν συντελούσαν, ώστε πολλοί ασθενείς να βρίσκουν τη θεραπεία τους. Φυσικά στη θεραπεία τους είχαν επιτυχία και οι εξελιγμένες ιατρικές και θεραπευτικές μέθοδοι που εφαρμόζονταν, τα λουτρά, η δίαιτα, τα φάρμακα, αλλά και η αυθυποβολή των ασθενών. Η φήμη του Ασκληπιείου στην Επίδαυρο ήταν τόσο μεγάλη, ώστε έφερε πλούτο στην περιοχή  και έφθασε στην μεγαλύτερη ακμή της τον 4^ο αι. π.Χ. και  λειτουργούσε έως και τον 2^ο αι. μ.Χ.

Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου είναι ένα από τα σπουδαιότερα της αρχαιότητας και στους ίδιους περίπου χώρους λάτρευαν και το Θεό Απόλλωνα που υπήρχε ιερό, προς τιμή του, λίγο πιο ψηλά από το αρχαίο θέατρο. Η λατρεία του Απόλλωνα στο χώρο αυτό αποδίδεται στο ότι ο Ασκληπιός που γεννήθηκε στην Επίδαυρο, ήταν ο καρπός του ζευγαρώματος του Απόλλωνα με την Αρσινόη.

Σε αυτή τη μεγάλη έκταση του Ασκληπιείου άρχισαν με τον καιρό να χτίζουν λαμπρά κτίρια, όπως ξενώνες για τη φιλοξενία, γυμναστήρια για άσκηση και θεραπεία, στάδιο για τους αθλητικούς αγώνες που γίνονταν προς τιμή του θεού, στις γιορτές που ήταν γνωστές πανελληνίως και φυσικά  θέατρο όπου δίνονταν παραστάσεις για να τιμήσουν τον Ασκληπιό, αλλά και για την ψυχαγωγία των επισκεπτών. Η βόλτα που κάναμε μέσα στον αρχαιολογικό χώρο ήταν συναρπαστική. Η ενέργεια του τόπου ακόμα και σήμερα σε αγγίζει όταν περνάς ανάμεσα από τα ερείπια των αρχαίων κτισμάτων. Δυστυχώς οι καταστροφές είναι μεγάλες για να μπορεί κανείς ξεκάθαρα να διακρίνει τα κτίσματα, όμως ευτυχώς που στο καθένα από αυτά υπήρχαν μπροστά τους επιγραφές με πληροφορίες και έτσι μπορέσαμε να ξεναγηθούμε και να βάλουμε τη φαντασία μας να δουλέψει για να διακρίνουμε τον τότε γνωστό και φημισμένο τόπο του Ασκληπιείου.

Το Καταγώγιο, η Θόλος, το Άβατο, τα λουτρά

Περάσαμε από το Καταγώγιο, το μεγαλύτερο οικοδόμημα του Ασκληπιείου, και φανταστήκαμε πως εκεί υπήρχε ένα κέντρο φιλοξενίας με 160 διαμερίσματα, όπου θα έμεναν οι ασθενείς και οι άνθρωποι που τους συνόδευαν και τους φρόντιζαν, καθώς δεν υπήρχαν νοσοκόμες. Μετά περάσαμε από τη Θόλο, όπου θεωρούσαν πως ήταν η υπόγεια κατοικία του Ασκληπιού και ο τόπος λατρείας του. Μέχρι σήμερα η Θόλος θεωρείται το πιο τέλειο κυκλικό οικοδόμημα της αρχαίας αρχιτεκτονικής. Η επιγραφή με πληροφορίες στο επόμενο μνημείο που βρεθήκαμε έγραφε πως ήταν το Άβατο του Ασκληπιείου, όπου οι ασθενείς  προσδοκούσαν να τους ανακαλυφθεί από τον θεό στο όνειρό τους με ποιόν τρόπο θα θεραπευτούν. Μάλιστα πολλές φορές αυθυποβάλονταν, τον έβλεπαν και θεωρούσαν ότι μαγικά τους είχε θεραπεύσει. Όταν φτάσαμε στα λουτρά, εκεί διακρίναμε ως και αρχαίους νιπτήρες. Ολα μέρος της θεραπείας των ασθενών από ασθένειες και σωματικές αλλά και ψυχικές.

Το στάδιο

Ο μεγάλος χώρος του σταδίου τώρα είναι άδειος, αλλά φαντάζεστε την ενέργεια που θα είχε αυτός ο χώρος όταν κάθε 4 χρόνια διεξάγονταν οι πανελλήνιοι αθλητικοί αγώνες; Πόσος κόσμος θα τους παρακολουθούσε, πόσες ζητωκραυγές θα ακούγονταν και βέβαια πόση  περηφάνια θα ένοιωθαν οι αθλητές που έπαιρναν μέρος στις γιορτές προς τιμή του θεού Ασκληπιού και γιατρό τους!

Κατά την αρχαιότητα το πρώτο κτίσμα που αντίκριζε ο επισκέπτης όταν έμπαινε στον ιερό χώρο του Ασκληπιείου ήταν τα Προπύλαια (κτίσμα από τους  μυκηναϊκούς χρόνους) που το αποτελούσαν δυο στοές με έξι κίονες η καθεμιά. Στη μια στοά οι κίονες ήταν  Ιωνικού ρυθμού και στην άλλη Κορινθιακού ρυθμού. Το επόμενο κτίσμα ήταν ο ναός του Ασκληπιού, δωρικού ρυθμού μέσα στον οποίον υπήρχε και το άγαλμα του θεού. Πίσω από το ναό βρισκόταν η Θόλος, που ήταν ένα κτίριο που στο δάπεδό του υπήρχε υπόγειος χώρος με κυκλικούς διαδρόμους που όποιος έμπαινε μέσα αναγκαζόταν να τους ακολουθήσει. Οι σκοτεινοί διάδρομοι παρέπεμπαν στον χθόνιο χαρακτήρα του Ασκληπιού και πίστευαν πως εκεί κατοικούσε ο θεός Ασκληπιός ο οποίος θεράπευε τους πιστούς του μέσα από τη γη. Πολύ κοντά στο ναό βρισκόταν και το Άβατο ένα κτίριο όπου γινόταν η τελετουργία της θεραπείας. Ο ασθενής αφού εξαγνίζονταν πρώτα από το ιερό νερό κοιμόταν στο έδαφος για να είναι σε επαφή με τον Θεό που θα τον θεράπευε μέσα στον ύπνο του.

Αρχαιολογικό Μουσείο Επιδαύρου

Δεν παραλείψαμε βέβαια να επισκεφθούμε και το Μουσείο που βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Ένα μουσείο ηλικίας 100 περίπου χρόνων. Μας έκανε εντύπωση τα πόσα τμήματα των κτισμάτων υπάρχουν μέσα σε αυτό. Κολόνες, στήλες, μετόπες, ακροκέραμα, αγάλματα πολύ καλά διατηρημένα και μάλιστα στο γείσο του ναού του Ασκληπιού (αναπαράσταση του ιερού) διακρίναμε και ίχνη κόκκινου χρώματος που αυτό δηλώνει πως ο ναός ήταν βαμμένος. Σημαντικό εύρημα είναι και το ημιτελές Κορινθιακό κιονόκρανο που βρέθηκε κοντά στη Θόλο. Τα ιατρικά εργαλεία που βρέθηκαν μέσα στο χώρο της Επιδαύρου είναι και αυτά από τα ιδιαίτερα ευρήματα που μας δηλώνουν το πώς και με τι έκαναν τις ιατρικές τους εργασίες. Κατά τις ανασκαφές  βρέθηκαν και πολλές επιγραφές. Σε μια από αυτές αναφέρονται τα έξοδα για την κατασκευή της Θόλου και σε μια άλλη  ένας ασθενής περιγράφει πως γιατρεύτηκε. Γενικά πολλές από αυτές τις επιγραφές θεωρούνταν “τάματα” μιας και σκαλιζόταν επάνω τους και το μέρος του σώματος που ήθελε ο κάθε ασθενής να γιατρέψει. Μας έκανε τρομερή εντύπωση και η  μαρμάρινη αναθηματική στήλη (150-200μ.Χ. ) που γράφει μια συνταγή του Ασκληπιού για τη δυσπεψία. Φύγαμε από το μικρό αρχαιολογικό μουσείο ενθουσιασμένοι και γεμάτοι με εικόνες το πώς θα ήταν το Ασκληπιείο πριν χιλιάδες χρόνια.

Info: Οι γιατροί που εργάζονταν εκεί ήταν ουσιαστικά εθελοντές ή καλύτερα κάτι σαν μοναχοί. Έμεναν μόνιμα σε αυτό τον χώρο, δεν πληρώνονταν και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους για το καλό της ιατρικής και της αγάπης τους στον Ασκληπιό. Όσο για τους αρρώστους, πλήρωναν μόνο οι πλούσιοι και αυτό υπό την μορφή χορηγίας ώστε να χρησιμοποιηθούν τα χρήματα για κάποια νέα προσθήκη ή αναστύλωση στον χώρο και στα κτίρια.

Διαβάστε περισσότερα:

• Αρχαιολογικός χώρος Ολυμπίας
• Αρχαιολογικός χώρος των Δελφών
• Ακρόπολη
• Μουσείο της Ακρόπολης

Το Θέατρο της Επιδαύρου

Ο αρχαιολογικός χώρος της Επιδαύρου είναι σήμερα κυρίως γνωστός για το περίφημο Αρχαίο Θέατρο που προστέθηκε πολύ αργότερα στον ιερό και θεραπευτικό χώρο του Ασκληπιείου και ήταν αφιερωμένο στον θεό που θεράπευε τις αρρώστιες, τον Ασκληπιό. Η χωρητικότητά του ήταν 13.000 θεατές και χρησιμοποιήθηκε και για τη θεραπεία των ασθενών, αφού πίστευαν πως όταν οι ασθενείς παρακολουθούσαν θεατρικές παραστάσεις αυτό είχε πολύ καλά αποτελέσματα στην ψυχική και σωματική υγεία τους.

Το θέατρο κτίστηκε μέσα σε μια χαράδρα τον 4^ο αι. π. Χ. από τον αρχαίο αρχιτέκτονα Πολύκλειτο τον Νεότερο με 34 σειρές  καθισμάτων. Αργότερα στα τέλη του 3^ου αι. π. Χ. οι Ρωμαίοι προσθέσανε ακόμα ένα διάζωμα με 21 σειρές καθισμάτων. (Η τοποθεσία που χτίστηκε βοήθησε ώστε να διατηρηθεί το θέατρο σε άριστη κατάσταση γιατί ήταν θαμμένο από σωρούς χωμάτων ανά τους αιώνες, έως ότου ανασκαφθεί).

Το μέρος όπου παίζονταν οι θεατρικές παραστάσεις είναι ένας τέλειος κύκλος που δεν βρίσκεται σε κανένα άλλο αρχαίο θέατρο. Επίσης διέθετε τη «χαιρώνεια κλίμακα», που ήταν μια υπόγεια σήραγγα που οδηγούσε από τα παρασκήνια στη μέση της ορχήστρας. Αυτή χρησίμευε ώστε να εμφανίζονται ξαφνικά «πνεύματα» από τον κάτω κόσμο κατά την θεατρική παράσταση. Τέτοια σήραγγα υπήρχε και στο αρχαίο θέατρο του Γυθείου.

 Όταν διάβασα την αριθμητική σχέση που έχουν οι σειρές των διαζωμάτων του θεάτρου της Επιδαύρου μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση. Γι αυτό θεώρησα ενδιαφέρον να σας τη μεταφέρω σε εσάς. Διαβάστε παρακάτω το πλαίσιο:

Το άνω διάζωμα έχει 21 σειρές καθισμάτων και το κάτω 34 σειρές. Άρα συνολικές είναι 55 σειρές. Ο αριθμός 55 είναι το άθροισμα του αριθμού 10.(5+5=10). Ο αριθμός 21 είναι το άθροισμα των αριθμών από το 1 έως το 6.(1+2=3+3=6+4=10+5=15+6=21). Ο αριθμός 34 είναι το άθροισμα των αριθμών από το 7 έως και το 10.( 7+8=15+9=24+10=34).Η αριθμητική έχει και συνέχεια. Ο λόγος των αριθμών των σειρών του άνω διαζώματος προς του κάτω είναι ίσος με τον λόγο του αριθμού των σειρών του κάτω διαζώματος προς το σύνολο των σειρών του θεάτρου. Δηλαδή.21/34=34/55 άρα 0.618=0,618.

Δεν είναι καταπληκτικό;

Δεν είναι όμως μόνο αυτά όλα που  κάνουν το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου μοναδικό σε αρμονία και ομορφιά. Είναι και η τέλεια ακουστική του που όλες οι λέξεις των ηθοποιών φτάνουν έως και την τελευταία σειρά καθισμάτων, παρόλο που υπάρχει μεταξύ της ορχήστρας και της τελευταίας σειράς καθισμάτων μια απόσταση 60 μέτρων. Πολλά ειπώθηκαν σχετικά με την ακουστική του θεάτρου και πολλοί την αμφισβήτησαν. Όμως οι υπολογισμοί έδειξαν πως οι κλιμακωτές θέσεις του θεάτρου και το σχήμα τους είναι ιδανικό, ώστε καταστέλλει τους ήχους της χαμηλής συχνότητας, όπως είναι το μουρμουρητό των θεατών και τη πνοή του ανέμου. Έτσι με την εξασθένηση των χαμηλών συχνοτήτων ακούγονται περισσότερο οι φωνές των ηθοποιών που βρίσκονται στις υψηλές συχνότητες. Το αποτέλεσμα των ερευνών ήταν πως η τέλεια ακουστική αφορά μόνο τον λόγο των ηθοποιών και όχι το πέσιμο ενός νομίσματος ή το σχίσιμο ενός χαρτιού, που ο ήχος τους θα ακουστεί μόνο σε ιδανικές συνθήκες της απόλυτης ησυχίας και της πλήρους άπνοιας. Εμείς ας κάνουμε ένα διαφορετικό πείραμα όταν βρεθούμε στο θαυμάσιο θέατρο της Επιδαύρου και ας αφήσουμε τους άλλους να λένε. Όταν σταθούμε στη μέση της ορχήστρας και αν σεβαστούμε τον χώρο, που ζει μέσα από τον χρόνο, τότε  ίσως να ακούσουμε ακόμα και τα λόγια των αρχαίων, γιατί αυτές οι πέτρες που θα πατάμε και οι κερκίδες που θα καθόμαστε είναι ποτισμένες από αυτά!

Δείτε το ταξίδι μας στο Τολό και στην περιοχή της Αργόλιδας στο Instagram εδώ

Το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου είναι το καλύτερο διατηρημένο αρχαίο ελληνικό θέατρο και παίρνει ζωή κάθε καλοκαίρι αφού το επισκέπτονται Έλληνες και ξένοι επισκέπτες, αλλά και πολλοί θεατρόφιλοι που ταξιδεύουν στην Ελλάδα για να παρακολουθήσουν τις θεατρικές παραστάσεις αρχαίου δράματος, αλλά και σύγχρονα έργα που παρουσιάζονται στο «Φεστιβάλ Επιδαύρου» κάθε καλοκαίρι (Ιούλιο-Αύγουστο). Η πρώτη παράσταση ανέβηκε το 1938 και ήταν η τραγωδία Ηλέκτρα του Σοφοκλή με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού.

Το θέατρο της Επιδαύρου από το 1988 ανήκει στα μνημεία της Παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.

Το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου απέχει από την Αθήνα περίπου 140 χλμ. Από την Παλαιά Επίδαυρο απέχει 16 χλμ., από το Λυγουριό 5 χλμ. και  από το Ναύπλιο 28 χλμ.

Διαβάστε τις αναρτήσεις μας – αφιέρωμα στην Πελοπόννησο και ταξιδέψτε μαζί μας σε όλη την παράκτια ζώνη της Πελοποννήσου. Ίσως μπορέσετε να βρείτε και εσείς μέσα από τις δικές μας επιλογές, τον δικό σας ιδανικό καλοκαιρινό προορισμό για τις διακοπές σας στην Ελλάδα.

Μαμά Μαρία

Pin it for later