Η Θεσσαλονίκη γιορτάζει! Πάμε βόλτα στα Κάστρα και στο ιστορικό της κέντρο;

Η Θεσσαλονίκη έχει διπλή γιορτή! Γιορτάζει την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους στις 26 Οκτωβρίου 1912 και τον πολιούχο της Άγιο Δημήτριο. Η μαμά Μαρία, στα πλαίσια των ποιοτικών Σαββατοκύριακων παρέα με τα παιδιά  και της νέας πρόκλησης του Ανθομέλι “Πάμε μία βόλτα” πήγε με τα παιδιά στην άνω Πόλη και τα Τείχη της, στον ναό του Αγίου Δημητρίου και στην κρύπτη κάτω από αυτόν, στην αρχαία αγορά και κατέληξαν στην οδό Εγνατία στο άγαλμα του Ελ. Βενιζέλου.

Μετά την πρώτη περιήγηση τους στην Καμάρα, στη Ροτόντα και στον Λευκό πύργο δίνει αφορμή για εμπνεύσει και μας βοηθάει να μάθουμε στα παιδιά μας με απλό και ευχάριστο τρόπο για την ιστορία και τον εορτασμό της πόλης της Θεσσαλονίκης, είτε μένουμε σε αυτήν είτε ταξιδεύουμε εκεί. 

Kathy & Callie

Βόλτα στη Θεσσαλονίκη με τα παιδιά

Πάμε μία βόλτα;, είπαμε μια Κυριακή πρωί  του  Οκτώβρη στα εγγόνια μας που ήταν στο σπίτι μας. Πάμε να γνωρίσουμε ένα μέρος της πόλης μας; Ναι!!! είπαν με μια φωνή και τα δύο τους. Όχι, βέβαια πως περιμέναμε και τίποτε άλλο, αφού ξέρανε πως με τίποτε δεν μένουμε μέσα στο σπίτι Κυριακή πρωί. Το είχαμε συμφωνήσει πως τα  Σαββατοκύριακά μας θα είναι ποιοτικά. Αγχώνονται, τρέχουν να προλάβουν τα μαθήματά τους από πολύ νωρίς, ώστε να τους περισσέψει χρόνος ξενοιασιάς για την Κυριακή. Και έτσι όταν βρίσκονται στο δικό μας σπίτι, εκδράμουμε. Δεν είχαμε στο μυαλό μας να πάμε μακριά. Να, έως το κέντρο της πόλης θα πηγαίναμε. Όμως η βόλτα μας αυτή θα είχε  μια ουσία και ένα στόχο!

Σε  λίγο η πόλη μας η Θεσσαλονίκη θα γιορτάσει την απελευθέρωσή της και τον Άγιό της, τον πολιούχο της, τον Άγιο Δημήτριο. Δεν θα έπρεπε επιτέλους τα παιδιά να δουν από κοντά τον ναό του Αγίου Δημητρίου, να κατεβούν στην κρύπτη του ναού και να μας δοθεί η ευκαιρία μέσα από τα μνημεία της πόλης, να μιλήσουμε για την ιστορία της; Έτσι, λοιπόν, αποφασίσαμε όλοι μαζί, πως η κυριακάτικη βόλτα μας θα ξεκινούσε από τα κάστρα της Άνω πόλης, θα συνεχιζόταν στον ναό του Αγίου Δημητρίου, από εκεί στην αρχαία αγορά και θα καταλήγαμε στην οδό Εγνατία στο άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Θεσσαλονίκη, κάστρα και Άνω πόλη

Από την αρχή της βόλτας μας, γιαγιά και παππούς βομβαρδιζόμασταν  με ένα σωρό ερωτήσεις και απορίες:

-Παππού έχει κάστρα η Θεσσαλονίκη; Πρώτη ερώτηση και απολύτως εύλογη του εγγονού μας. Δεν τα έχω δει ποτέ μου.

 -Μα γι αυτό πηγαίνουμε! Για να τα δείτε και φυσικά να απολαύσετε από εκεί ψηλά, την υπέροχη θέα της πόλης, είπε ο παππούς. 

-Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, είπαμε! 

Και φύγαμε! Σε πολύ λίγο αφήναμε την πόλη με τα αυτοκίνητα και τον συνωστισμό και αρχίσαμε να ανεβαίνουμε τον ανηφορικό δρόμο της Άνω πόλης. 

Δίπλα μας τα ψηλά τείχη φάνταζαν μεγαλειώδη στα μάτια των εγγονιών μας, που με έκπληξη τα κοιτούσαν και δεν πίστευαν στα μάτια τους. Γεμάτα απορία ρώτησαν:

-Γιατί είχε τείχη η Θεσσαλονίκη; Από πότε χτίστηκαν αυτά;

-Α!! Είναι πολύ παλιά ιστορία και θέλουμε για να την πούμε, λίγη ώρα. Ας καθίσουμε εδώ και ακούστε, τους είπε ο παππούς. 

-Τα τείχη, οι πύργοι της, οι πύλες της, χτίστηκαν γύρω από την τότε μικρή πόλη πολλά χρόνια πριν, για να την προφυλάξουν από τους εχθρούς της. Παρόλα αυτά η πόλη στη διάρκεια των χρόνων είχε πολλούς κατακτητές. Τα τείχη όμως, παρέμεναν και την περιέκλειαν από θάλασσα και στεριά. Όταν η πόλη περιήλθε στα χέρια των Οθωμανών, ο Σουλτάνος αντί να τα γκρεμίσει, έφερε πολλές οικογένειες να κατοικήσουν εδώ. Έγιναν πολλά σπίτια, που άλλα κόλλησαν επάνω στο βυζαντινό τείχος, άλλα κτίστηκαν λίγο παραπέρα και δημιουργήθηκαν καινούργιες γειτονιές.

Τα χρόνια πέρασαν. Η Θεσσαλονίκη έγινε μεγάλη πόλη και όταν ενώθηκε η σιδηροδρομική γραμμή με την Κωνσταντινούπολη, η ευημερία της πόλης αυξήθηκε. Εκείνη την εποχή έγιναν μεγάλα έργα και έπρεπε η πόλη να επεκταθεί και γι αυτό τον λόγο γκρεμίστηκαν τα παραθαλάσσια τείχη της, ανοίχτηκε η παραλία και το μόνο που διασώθηκε από τα θαλάσσια τείχη,  ήταν ο Λευκός Πύργος,  που είχαμε επισκεφθεί σε άλλη βόλτα μας, που ελπίζω να θυμάστε βέβαια. Τα τείχη όμως, εδώ στην Άνω πόλη παρέμειναν.

 -Μα γιατί τα γκρεμίσανε;  Δεν μου άρεσε αυτό, είπες ο εγγονός μας, βάζοντας στο μυαλό του κάστρα, ιππότες και άλογα.

 -Γιατί η πόλη έπρεπε να αναπτυχθεί και πέρα των πυλών, αλλά και γιατί λόγου του μικρού της χώρου ασφυκτιούσε και είχε πολλές αρρώστιες και επιδημίες.

Συνολικό μήκος τείχους 8 χλμ. Σήμερα σώζονται τα μισά. Το ύψος των τειχών ήταν έως και 15 μ. και το πάχος  τους από 2,5 έως 4,5 μ. Οι πύργοι του ήταν πολλοί και σήμερα σώζονται οι 60.

Γκρεμίστηκαν πολλά σημαντικά μνημεία της πόλης εκείνη την περίοδο, πύργοι, πύλες, όμως κάποιες παρέμειναν από αυτές. Μία από αυτές είναι η μεγάλη πύλη, η Πορτάρα, όπως την λένε. Είναι αυτή η πύλη που μόλις τώρα περνάμε.

Από εδώ έμπαιναν στην πόλη παλιά. Την πόλη θα την επισκεφθούμε μια άλλη φορά, όμως τώρα, πάμε εκεί που ήταν παλιά φυλακές. 

-Φυλακές; Γιατί; Ποιους φυλάκιζαν; Πότε; Αυτό που είπες δεν μου άρεσε καθόλου παππού.

-Από τη δεκαετία του 1890 στα κάστρα μέσα χτίστηκαν κτίρια, έγιναν φυλακές, που ονομάστηκαν Γεντί Κουλέ. Τώρα όμως δεν υπάρχουν εδώ φυλακές, μη στεναχωριέσαι, γιατί από το 1989-90 οι φυλακές μεταφέρθηκαν σε άλλο χώρο και μείνανε μόνο τα κτίρια να μας θυμίζουν εκείνη την άσχημη περίοδο.

 -Φτάνει πια, πάμε να φύγουμε από εδώ, μας φωνάξε η εγγονή μας, στεναχωρημένη με αυτά που άκουγε, αφού ούτε και η υπέροχη θέα της πόλης της έφτιαχνε την διάθεση.

Θεσσαλονίκη, ναός Αγίου Δημητρίου

-Πάμε παιδιά, ας ξεκινήσουμε για τον ναό του Αγίου Δημητρίου, είπα εγώ.

-Ναι, να ανάψουμε και ένα κεράκι, τώρα που γιορτάζει ο Άγιός μας.

-Φυσικά! Και όχι μόνο… θα κατέβουμε και στην κρύπτη, κάτω από τον ναό…

-Είναι σκοτεινά εκεί; μας διέκοψε ο μικρός.

-Όχι, βέβαια. Πάμε και θα δείτε.

Κατεβήκαμε από τα στενοσόκακα της Άνω πόλης και σε λίγη ώρα φτάσαμε στην οδό Αγίου Δημητρίου. Ο ναός μεγαλοπρεπής, ανυψωμένος από το επίπεδο του δρόμου με σκαλοπάτια, φάνταζε στα μάτια των εγγονών μας και τα δύο με ένα στόμα μια φωνή μας είπαν:

-Πω, πω, τι μεγάλος και ωραίος ναός είναι αυτός!

-Καθίστε εδώ έξω να πούμε λίγα λόγια για τον ναό πριν μπούμε μέσα, είπα εγώ.

– Ο  Άγιος Δημήτριος είναι ο πολιούχος και ο προστάτης της Θεσσαλονίκης. Σε όλα τα χρόνια των πολέμων, των καταστροφών, των επιδημιών ο Άγιος ήταν αυτός που  έσωζε την πόλη. Ήταν αυτός που όλοι επικαλούνταν σε κάθε δύσκολη στιγμή να τους προστατέψει και ο Άγιος τους ανακούφιζε σε κάθε πόνο και δυσκολία τους. Ο Άγιος Δημήτριος έκανε πολλά θαύματα και όταν βρήκε μαρτυρικό θάνατο οι πιστοί του κτίσανε ένα μικρό παρεκκλήσι, όπου σύμφωνα με την παράδοση από το σημείο εκείνο ανάβλυζε μύρο και γι αυτό ονομάστηκε και Μυροβλύτης. Αυτό, παιδιά μου, έγινε το 313 μ. Χ. Μετά 100 χρόνια δηλαδή περίπου το 420 χτίσανε εδώ μια μεγάλη εκκλησία.

-Δεν μου φαίνεται να είναι τόσο παλιά αυτή η εκκλησία γιαγιά, μου είπε η εγγονή μου.

-Έχεις δίκαιο. Η εκκλησία εκείνη κάηκε δύο φορές, την κατέστρεψαν, την λεηλάτησαν στην διάρκεια των χρόνων, ώσπου έγινε και τζαμί, όταν κατέλαβαν τη Θεσσαλονίκη οι Τούρκοι. Να φανταστείτε στην μεγάλη πυρκαγιά του 1917 που κάηκε ένα μεγάλο μέρος της Θεσσαλονίκης, κάηκε και ο ναός και έμειναν μόνο οι τοίχοι και μερικές μαρμάρινες κολόνες. Από τότε ο ναός άρχισε να αναστηλώνεται και πήρε τη σημερινή του μορφή το 1948.

Μπήκαμε μέσα στον ναό, στον οίκο του Αγίου Δημητρίου και με θρησκευτική κατάνυξη ανάψαμε το κεράκι μας στον Άγιο. Μεγαλοπρεπής και λαμπρός ναός, βασιλικού ρυθμού,  με τις μαρμάρινες κιονοστοιχίες του αριστερά και δεξιά, με τα ψηφιδωτά του, τις τοιχογραφίες του, τις σειρές καθισμάτων του, αλλά και τον υπέρλαμπρο θόλο του ιερού του, μας μαγνήτισε το βλέμμα μας.

Κρύπτη ναού Αγίου Δημητρίου

-Ελάτε παιδιά, από εδώ να κατέβουμε στην κρύπτη του ναού. Θα ήταν κρίμα να φύγουμε και να μην κατεβούμε κάτω, να δούμε το σημείο από όπου ανάβλυζε το μύρο.
Η ατμόσφαιρα ιδιαίτερα υποβλητική με το πιο εντυπωσιακό σημείο να είναι ο κεντρικός ημικυκλικός χώρος, όπου και η δεξαμενή που έρεε το μύρο. Ο χώρος είναι γεμάτος με εκθέματα από τον ναό που διασώθηκαν από την πυρκαγιά ή βρέθηκαν στις ανασκαφές, όπως αγγεία, ψηφιδωτά και τοιχογραφίες του ναού. –Εν τέλει δεν είναι σκοτεινά, μου υπενθυμίζει ο εγγονός μου. 

-Πραγματικά, ήταν σωστή η απόφασή μας να έρθουμε εδώ, να μάθουμε και να δούμε όλα αυτά για τον Άγιο Δημήτριο. Τώρα θα ξέρετε γιατί είναι πολιούχος και προστάτης της πόλης μας, γιατί τον λένε Μυροβλύτη, ποιος είναι ο ναός που χτίσανε οι Θεσσαλονικείς προς τιμήν του και πως την μνήμη του την γιορτάζουμε με μεγαλοπρέπεια στις 26 Οκτωβρίου.

Φύγαμε από τον ναό του Αγίου Δημητρίου όλοι μας ευχαριστημένοι και ικανοποιημένοι και με ανεβασμένη την διάθεση πήραμε την κατηφόρα.

Διαβάστε επίσης:

• 14+ προορισμοί για αποδράσεις από τη Θεσσαλονίκη
• 10+ λόγοι να λατρέψετε τη Θεσσαλονίκη
• Μια κυριακάτικη βόλτα στη Θεσσαλονίκη

Θεσσαλονίκη, αρχαία αγορά

–Σε λίγο παιδιά, η βόλτα μας θα τελειώσει, αφού περάσουμε και από την αρχαία αγορά.

-Έχει η Θεσσαλονίκη και νέα και αρχαία αγορά;

Αλλά μέχρι να πούμε όλα αυτά, να σου και φτάσαμε κιόλας.

-Η αρχαία αγορά παιδιά, όπως βλέπετε, είναι στην καρδιά της Θεσσαλονίκης και την ανακάλυψαν το 1962, όταν έκαναν ανασκαφές στο σημείο αυτό για να κτίσουν το δικαστικό μέγαρο. Η αγορά είναι το ρωμαϊκό παρελθόν της πόλης, όπως και πολλά άλλα μνημεία της που επισκεφτήκαμε στην προηγούμενη βόλτα μας.

Η ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Η αγορά ήταν διοικητικό κέντρο της πόλης από τα ρωμαϊκά χρόνια. Υπήρχαν δημόσιες υπηρεσίες, όπως νομισματοκοπείο, ωδείο, αρχείο εγγράφων γύρο από μια πλακόστρωτη πλατεία και καταστήματα σε μαρμαρόστρωτο δρόμο. Επίσης είχε συγκρότημα λουτρών και παλαίστρα. Είχε έκταση 20 στρεμμάτων και κατασκευάστηκε στο τέλος του 2^ου αι. μ. Χ. Την είχαν κτίσει ακριβώς στο σταυροδρόμι δυο δρόμων. Ο χώρος της αρχαίας αγοράς έχει κηρυχτεί αρχαιολογικός χώρος.

Γύρω  από την αγορά υπάρχουν πολλά καφέ και στέκια που θα μπορούσαμε να ξεκουραστούμε και να πάρουμε μια ανάσα, αλλά υπάρχει  και  το πάρκο της πόλης που τα παιδιά προτίμησαν να πάμε εκεί, γιατί  είδαν πως είχε και παιδική χαρά με ξύλινα παιχνίδια. Ξέδωσαν, κουνήθηκαν και τρέξανε ελεύθερα στην πλατεία ανάμεσα στα πολλά περιστέρια της και με δυσκολία τους ξεκολλήσαμε από εκεί.

Το κεντρικό πάρκο της Θεσσαλονίκης είναι ένα πάρκο,  λίγο ξεπερασμένο.  Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης και εκεί κάθε μέρα συναντώνται ηλικιωμένοι, δημιουργώντας την  βουλή των γερόντων και περνούν ατελείωτες ώρες συζητώντας όρθιοι στην πλατεία γύρω από το άγαλμα του Βενιζέλου.

Στη μια  πλευρά της πλατείας  βρίσκονται τα Λουτρά Παράδεισος ή το Μπέη χαμάμ που κτίστηκε το 1444 από τον πορθητή σουλτάνο Μουράτ Β΄ και ήταν το πρώτο κτίσμα μουσουλμανικής αρχιτεκτονικής στην Θεσσαλονίκη.

Από την άλλη πλευρά της η πλατεία έχει την Παναγία Χαλκέων ή όπως είναι γνωστή και ως η Κόκκινη εκκλησιά. Χτίστηκε το 1208 και είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο. 

-Τελευταία στάση μας παιδιά, θα είναι στο άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου που βρίσκεται στην πλατεία επί της οδού Εγνατίας και ας μη παραλείψουμε να φωτογραφηθούμε.

-Ποιος είναι γιαγιά, ο Ελευθέριος Βενιζέλος;

-Με πολύ απλά λόγια θα σας μιλήσω για αυτόν, γιατί έχετε χρόνια μπροστά σας και θα μάθετε περισσότερα για τα γεγονότα που έπαιξε σημαντικό ρόλο ο Βενιζέλος εκείνη την περίοδο, στο σχολείο. Ο Βενιζέλος ήταν πολιτικός και τότε το 1912 ήταν πρωθυπουργός και υπουργός αμύνης. Ήταν αυτός που παρότρυνε τον διάδοχο Κωνσταντίνο τον αρχιστράτηγο του ελληνικού στρατού, να μπει στην πόλη της Θεσσαλονίκης με τον στρατό του και να πάρει την πόλη από τους Τούρκους και να την ελευθερώσει.  Επομένως, ο Ελευθέριος Βενιζέλος γι αυτό τον λόγο, αλλά και για το ότι ήταν μια μεγάλη πολιτική μορφή για την Θεσσαλονίκη και για όλη την Ελλάδα, δικαιούται το άγαλμά του να βρίσκεται σε αυτή την περίοπτη θέση.

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Στις 25 0κτωβρίου 1912 ο ελληνικός στρατός με αρχηγό τον διάδοχο Κωνσταντίνο θα έμπαινε στην Θεσσαλονίκη να την ελευθερώσει από τους Τούρκους. Ο Τούρκος αρχηγός θα παρέδιδε την πόλη στους Έλληνες. Ο διάδοχος επιθυμούσε ο στρατός πρώτα να κατευθυνθεί προς τα βόρεια, ενώ ο Βενιζέλος ήθελε ο ελληνικός στρατός άμεσα να κατευθυνθεί προς την Θεσσαλονίκη και να την απελευθερώσει. Είχε χαθεί πολύτιμος χρόνος κατά τις διαπραγματεύσεις και ο βουλγάρικος στρατός θα προλάμβανε να καταλάβει αυτός την πόλη. Τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ως πρωθυπουργός και υπουργός αμύνης, διέταξε  τον διάδοχο χωρίς καθυστέρηση  ο ελληνικός στρατός  να καταλάβει άμεσα την πόλη και να μην περιμένει την επαύριον.  

Η παρότρυνση-διαταγή του Ελευθέριου Βενιζέλου προς το αρχιστράτηγο του στρατού και διαδόχου του θρόνου, ήτανε καταλυτική. Ο ελληνικός στρατός πήρε τα κλειδιά της πόλης, στις 26 Οκτωβρίου 1912, τερματίζοντας έτσι 482 χρόνια Οθωμανικής κυριαρχίας, απελευθερώνοντας την πόλη.

– Στις 26 Οκτωβρίου, γιορτάζουμε την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους. Την ίδια μέρα γιορτάζουμε και τιμούμε  και τον  Άγιο  Δημήτριο.  Γι αυτό η πόλη μας τότε, έχει διπλή γιορτή.

– Πόσα πολλά πράγματα μάθαμε σε αυτή τη βόλτα μας, γιαγιά και παππού! Μας άρεσε πολύ. Θέλετε την επόμενη φορά να μας δείξετε και άλλα μέρη από την όμορφη Θεσσαλονίκη μας;

-Μετά χαράς παιδιά μου, είπαμε και οι δύο μας με μια φωνή.

Γυρίσαμε όλοι μας κουρασμένοι στο σπίτι, αλλά κατενθουσιασμένοι. Φέραμε στο μυαλό μας το πώς περάσαμε, είδαμε τις φωτογραφίες μας και συμφωνήσαμε πως στην επόμενη βόλτα μας θα ανακαλύπταμε ένα ακόμη μέρος της πόλης μας και θα μαθαίναμε για την ιστορία της.